Γουναρόπουλος, Γεώργιος

(Σωζόπολη Βουλγαρίας 1890 – Αθήνα 1977). Ζωγράφος. Ο Γ., γνωστός και ως Γουναρό, ήταν γιος Ελλήνων ψαράδων της Μαύρης θάλασσας. Σε ηλικία δεκαέξι ετών ήρθε στην Ελλάδα και γράφτηκε στο Σχολείο των Τεχνών, όπου σπούδασε ζωγραφική έως το 1912. Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους πήγε στη Θεσσαλονίκη, όπου έζησε έως το 1917. Συνέχισε έπειτα τις σπουδές του στο Παρίσι και το 1924 οργάνωσε έκθεση στο Ζάππειο. Μετά την αποδοκιμασία όμως των κριτικών, που ήταν προσκολλημένοι στον ακαδημαϊσμό, γύρισε πάλι στο Παρίσι. Το 1931 μία νέα έκθεσή του στην Αθήνα είχε την ίδια τύχη με την πρώτη. Παρέμεινε όμως στην Ελλάδα και τελικά κατόρθωσε να επιβληθεί. Το 1938 του ανατέθηκε η διακόσμηση με τοιχογραφίες των αιθουσών του δημαρχείου της Αθήνας. Ο Γ. δεν ακολούθησε το ρεύμα του ιμπρεσιονισμού, αλλά προτίμησε μια κυβιστικο-εξπρεσιονιστική τεχνοτροπία που τον οδήγησε σε ένα απόλυτα προσωπικό ύφος. Το ύφος αυτό έτεινε να συμφιλιώσει τις μοντέρνες αντιλήψεις με τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας, υπό το πρίσμα μιας αισθαντικότητας στην οποία κυριαρχούσε η ποίηση. Όπως έγραψε και ο ίδιος «ζωγραφική τέχνη είναι η εξαΰλωση, δηλαδή εξιδανίκευση, μετατροπή εις ευγένειαν, ψυχικότητα, ποίησιν, λυρισμόν –όπως θέλετε πέστε το– της γραμμής, της ύλης, του χρώματος, του φωτός, της σκιάς, όλων αυτών που λέγονται ζωγραφικά στοιχεία. Δεύτερον, ζωγραφική είναι η πλαστική παρουσίαση των ανωτέρω στοιχείων, για να αποτελέσουν έναν οργανισμόν, δηλαδή έναν πίνακα». Και στη συνέχεια: «Τι είναι η ζωγραφική του Γουναρόπουλου; Είναι πολλαπλασιασμένα τα ζωγραφικά στοιχεία (γραμμή, ύλη, χρώμα, φως, σκιά), οργανωμένα πλαστικώς και εξιδανικευμένα» (εφημερίδα Πρωία,28 Ιουλίου 1929). Ο κόσμος του ονείρου και της φαντασίας προωθείται στους πίνακες του Γ. στο προσκήνιο. Έπειτα από αναζητήσεις που ξεκίνησαν από τις πλαστικές μορφές των λευκών ληκύθων και πέρασαν από έναν αναλυτικό κυβισμό, καταστάλαξε σε εκφραστικούς τύπους, που δημιούργησαν μια αίσθηση εξώκοσμη, μέσα στην οποία υλοποιήθηκαν οι διάφανες μορφές των οραματισμών του. Τελικά ο Γ. δικαιώθηκε και το τεράστιο έργο του, σκορπισμένο κυρίως σε ιδιωτικές συλλογές, απέδειξε όλο το μέτρο της πρωτοτυπίας ενός καλλιτέχνη, που υπήρξε ένας από τους χαρακτηριστικότερους εκπρόσωπους της νεοελληνικής τέχνης και, αναμφισβήτητα, ο δημιουργός της ποιητικής ζωγραφικής. Σε ένα λεύκωμα που κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της ίδρυσης του Μουσείου Γ. (δωρεά στον δήμο Ζωγράφου του γιου του Ηλία, του σπιτιού όπου στεγαζόταν το εργαστήρι του ζωγράφου), καταχωρήθηκε ένα εύγλωττο κείμενο του Γ., που βοηθά σημαντικά στην ερμηνεία των έργων του: «Σκοπός της ζωγραφικής μου είναι η λύτρωση του ανθρώπου μέσω της ίδιας της ζωγραφικής και όχι μέσω των θεμάτων της». Ωστόσο, τον ενδιέφεραν και τα θέματα, όπως διαφαίνεται στους Προμηθείς δεσμώτες του και στις Αργοναυτικές εκστρατείες. Όπως έγραψε ο I.Μ. Παναγιωτόπουλος (Ζυγός,1Σεπτεμβρίου 1961), ο Γ. «αισθάνεται και συλλαμβάνει το θέμα του λυρικά». Και έχοντας ασφαλώς κατά νου τις ονειρικές γυναικείες μορφές του, παρατήρησε: «Το χέρι, το πόδι, ο τράχηλος, τα ισχία και κατά ιδιαίτερη προτίμηση το στήθος έχουν τη σφριγηλή δομή του καρπού, νιώθεις πως ανήκουν στην αφή. Και του Γ. η ζωγραφική δεν διδάσκει μόνο την όραση, συγκινεί και την αφή». Η κρυστάλλινη εξάλλου διαύγεια των μορφών και των σχημάτων του, των χρωμάτων και των γραμμών του, που απορρέουν από την ποιητική ιδιοσυγκρασία του, υλοποιούνται στην ανυπέρβλητη αίσθηση της ομορφιάς που κυριαρχεί στους ονειρικούς πίνακές του. Το έργο του Γ., έργο ασφαλώς ανεπανάληπτο, θεωρείται μία κορυφαία στιγμή της σύγχρονης νεοελληνικής ζωγραφικής. Πίνακας του Γ. Γουναρόπουλου, που συνδυάζει τα ρεαλιστικά στοιχεία με τη βαθύτατη αίσθηση της ποίησης και του ονείρου.